ละครโน เป็นหนึ่งในศิลปะการแสดงดั้งเดิมของญี่ปุ่นซึ่งแบ่งออกเป็น 2 ประเภทใหญ่ๆคือ โนและ เคียวเก็น “โน” คือ การแสดงบนเวทีซึ่งเน้นเรื่องศิลปะการร้องเพลงและร่ายรำ โดยมีเอกลักษณ์อยู่ที่มีละครหลายเรื่องซึ่งได้รับแรงบันดาลใจมาจากนิทานโบราณ ตัวละครหลักของโนห์เรียกว่า ชิเตะ ส่วนตัวละครสมทบเรียกว่า วากิ ซึ่งเรื่องราวจะดำเนินไปด้วยตัวละครทั้งสองเป็นหลัก “ชิเตะ” มีหลากหลายบทบาทไม่ว่าจะเป็นผู้หญิงหรือนักรบ โดยเราสามารถทราบบทบาทได้จากสีหน้าหรือประเภทของหน้ากาก โนเมน ที่ชิเตะสวมใส่
ส่วนตรงข้ามกับโนก็คือ “เคียวเก็น” นั่นเอง โดยเป็นละครตลกซึ่งอ้างอิงเรื่องราวมาจากชีวิตประจำวันของชาวบ้านทั่วไป ตัวละครหลักอย่างชิเตะมักจะแสดงโดยไม่สวมหน้ากาก เสน่ห์ของเคียวเก็นอยู่ที่บรรยากาศผ่อนคลายสบายๆเรียกเสียงหัวเราะจากคำพูดและท่าทางของนักแสดงระหว่างการแสดงนี่แหละ
ทั้งโนห์และเคียวเก็นจะทำการแสดงบนเวทีเหมือนกัน สำหรับละครโนซึ่งมีเนื้อหาจริงจัง เราจะได้เพลิดเพลินกับการชมศิลปะการร้องเพลงและร่ายรำอย่างเงียบสงบ ส่วนละครเคียวเก็นซึ่งมีเนื้อหาตลกขบขัน เราจะได้ดื่มด่ำกับทักษะการแสดงผ่านท่าทางและคำพูดของนักแสดง หนึ่งในความสุดยอดของการได้ชมละครโนก็คือการได้เห็นความแตกต่างระหว่างศิลปะการแสดงดั้งเดิมทั้ง 2 ประเภทในแห่งเดียวนี่แหละ
ขอบคุณรูปภาพจาก kyokoide.tumblr.com
ประวัติความเป็นมาของ ละครโน
ต้นกำเนิดของละครโนมาจากละคร “Sarugaku”ที่มาจากประเทศจีน ซึ่งตรงกับสมัยนารา หรือราวปีค.ศ. 700โดยละคร Sarugaku ที่มีการเลียนแบบท่าทางพร้อมกับการแสดง และการแสดงบทเพลงที่ฟังดูเป็นตลกขบขันนั้น ได้รับความนิยมในฐานะการแสดงมหรสพที่จัดขึ้นตามวัดและศาลเจ้า และแพร่หลายไปยังหมู่คนทั่วไปในเวลาต่อมา ในปัจจุบัน ละครโนสามารถรับชมได้ในหลายพื้นที่ในญี่ปุ่นในฐานะการแสดงพื้นบ้านและพิธีกรรมศักดิ์สิทธิ์ และยังเป็นที่ยอมรับในต่างประเทศเป็นอย่างมาก กล่าวกันว่ามาตรฐานซึ่งแสดงให้เห็นถึงความพิถีพิถันทางสุนทรียภาพของชนชั้นสูงของญี่ปุ่น ในสมัยศตวรรษที่ 14 ซึ่งละครชนิดนี้ถือกำเนิดมานั้น ซึ่งแท้จริงในสมัยที่ว่านี้เป็นยุคการเมืองภายในของญี่ปุ่นกำลังเข้มข้นด้วยการตั้งท่ารบและเข่นฆ่ากันอย่างเหมือนกับจะไม่จบสิ้น ถือกันว่าละครโนะเป็นละครร้อง และ ละครรำที่ญี่ปุ่นไม่ได้ลอกเลียนแบบของใค รต้นกำเนิดจากละครนี้อาจสืบไปได้ถึงการเต้นรำ ในสมัยโบราณและการฟ้อนรำในพิธีบวงสรวงสักการะทางของลัทธิชินโต และลัทธิเซน
ขอบคุณรูปภาพจาก kyokoide.tumblr.com
นักแสดงละครโน
นักแสดงหลักของละครโนจะเรียกว่า “Shi-te” โดยไม่ใช่เพียงแค่มนุษย์เท่านั้น แต่ยังมีบทครอบคลุมหลากหลายบทบาท ไม่ว่าจะเป็นเทพเจ้า นักรบ วิญญาณและวิญญาณหญิงสาว ปีศาจสาว เท็นงู (วิญญาณบนภูเขา มีจมูกยาวและผิวสีแดง) หรือเทพเจ้ามังกร และผู้ที่แสดงร่วมกับ Shi-te จะเรียกว่า “Waki” มีบทบาทสำคัญที่ขาดไม่ได้เลยในแทบทุกบทแสดง
เพลงในละครโน
การแสดงของนักดนตรีที่เล่นเพลงที่ให้เข้ากับแต่ละฉาก เป็นสิ่งที่ขาดไม่ได้สำหรับเวทีละครโน เครื่องดนตรีที่ใช้ล้วนเป็นองค์ประกอบสำคัญของละครโน โดยเครื่องดนตรีที่ใช้นั้นมีขลุ่ย (ที่เวลาเป่าจะขนานกับพื้น) เรียกว่า “Noukan” กลองเล็กที่สะพายไหล่ กลองใหญ่ที่คาดไว้ที่เอว กลองใหญ่ที่ใช้ไม้ตี ใหญ่ โดยนักดนตรีจะออกเสียง เสียงยะ (Ya-goe) และเสียงฮะ (Ha-goe) เพื่อเพิ่มความสนุกสนานครื้นเครงอีกด้วย
เวทีละครโน
เวทีที่ถูกนำมาใช้แสดงละครโนจะทำมาจากไม้ Ennoki (ไม้ชนิดหนึ่งของญี่ปุ่น) โดยเฉพาะโรงละครโนสาธารณะที่มีชื่อเสียงอย่าง “โรงละครโนแห่งชาติ” และโรงละครโนบนน้ำของศาลเจ้า Ikutsushima ที่ถูกเลือกให้เป็นมรดกโลก
ขอบคุณรูปภาพจาก kyokoide.tumblr.com
ละครโนะเป็นการแสดงออกทางศิลปะและเครื่องให้ความบันเทิงอย่างหนึ่ง ที่มีลักษณะพิเศษเฉพาะของตนเอง จึงทำให้จังหวะและลีลาท่าทางอันสง่างาม น่าชวนดูยิ่งนักละครโนะได้รับความนิยมกันมากในสมัยศตวรรษที่ 14 ถึง 16 และทั้งที่การแสดงมีลักษณะเป็นการรักษาแบบแผนโบราณไว้อย่างเคร่งครัด ละครโนะก็ไม่ได้สูญหายไปจากมรดกทางศิลปะของญี่ปุ่น ตลอดมาทุกยุคสมัยถือเป็นความสำเร็จ และเป็นอีกหนึ่งภาพลักษณ์ของญี่ปุ่น ละครโนะยังได้รับเลือกจากองค์กรยูเนสโก (UNESCO) ให้เป็นมรดกทางวัฒนธรรมของมนุษยชาติในปี 2001 และยังคงปรากฏอยู่ทุกวันนี้
