หลายคนที่มาเที่ยวญี่ปุ่นคงเคยสงสัยกันว่าวัดกับศาลเจ้าที่ญี่ปุ่นนั้นต่างกันอย่างไง เพราะดูยังไงก็คล้ายกันไปหมด วันนี้เราเลยจะมาอธิบายคร่าวๆเกี่ยวกับข้อแตกต่างระหว่างวัดกับศาลเจ้าในญี่ปุ่นค่ะ ศาลเจ้าในญี่ปุ่น เป็นศาลเจ้าในลัทธิชินโตมีประวัติศาสตร์ที่ยาวนานในญี่ปุ่น ส่วนวัดในญี่ปุ่นนั้น เป็นวัดพุทธนิกายเซนที่มีต้นกำเนิดมาจากประเทศอินเดียเข้ามาในประเทศญี่ปุ่นได้ประมาณ 1500 ปี ศาสนาพุทธนิกายเซนมีข้อแตกต่างจากลัทธิชินโตอย่างเห็นไดชัดคือ ศาสนาพุทธนิกายเซนจะมีข้อบัญญัติทางศาสนา พระคัมภีร์และศีลข้อห้ามทางศาสนา ต่างจากลัทธิชินโตที่จะไม่มีกฏข้อห้ามที่ตายตัว
ข้อแตกต่างระหว่างศาลเจ้าในลัทธิชินโตกับวัดพุทธนิกายเซน แบบสังเกตง่ายๆที่มองแว๊บเดียวก็รู้เลย มีดังนี้
ศาลเจ้าในญี่ปุ่น
จุดแรกเริ่มจากทางเข้า ถ้าเป็นศาลเจ้าตรงทางเข้าจะมี”เสาโทริอิ”(รูปร่างคล้ายเสาชิงช้าโดยส่วนใหญ่จะทาด้วยสีแดงสด)ตั้งอยู่ เป็นเครื่องหมายแสดงเขตศักดิ์สิทธิ์ ซึ่งถ้าเป็นวัดตรงประตูทางเข้าจะมีซุ้มประตูที่เรียกว่า “ซังมง” และบริเวณทั้งสองฝั่งของซุ้มประตูซังมงจะมีรูปปั้นเทพเจ้าหน้าตาถมึงทึงน่ากลัวตั้งอยู่ (บางวัดอาจไม่มีรูปปั้นนี้)
จุดที่สอง พอผ่านเสาโทริอิหรือซุ้มประตูซังมงเข้าไปด้านในแล้ว ก่อนถึงตัววิหาร ถ้าสถานที่แห่งนั้นมีกระถางธูปตั้งอยู่แสดงว่าที่นั่นคือวัด แต่ถ้าเข้าไปด้านในแล้วไม่เจอกระถางธูปแต่เจอกับจุดชำระล้าง (บ่อน้ำ+กระบวย) เพื่อทำความสะอาดกายใจก่อนเข้าสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ แสดงว่าที่นั่นคือศาลเจ้า ซึ่งจุดชำระล้างนี้ที่วัดก็มีค่ะ ตั้งอยู่บริเวณใกล้เคียงกับกระถางธูป
แค่ 2 ข้อคร่าวๆก็สามารถแยกออกแล้วว่าสถานที่ไหนคือวัดและสถานที่ไหนคือศาลเจ้า นอกจากนี้ทั้งวัดและศาลเจ้ามีวิธีการสักการะที่ไม่เหมือนกันนะคะ ไปดูกันว่าทั้ง 2 สถานที่มีวิธีการสักการะอย่างไร
วิธีการสักการะที่ถูกต้อง
ก่อนที่จะเดินลอดเสาโทริอิที่ศาลเจ้าหรือซุ้มประตูซังมงที่วัดควรทำความเคารพด้วยการโค้งตัวเล็กน้อยก่อนค่ะ และก่อนที่จะเข้าไปทำการไหว้สักการะด้านในนั้น เราควรล้างมือบ้วนปากเพื่อชำระล้างกายใจให้สะอาด ณ.จุดชำระล้างที่มีอยู่ภายในวัดหรือศาลเจ้าให้เรียบร้อยซะก่อน โดยมีวิธีการดังต่อไปนี้
・ใช้มือขวาจับกระบวยตักน้ำขึ้นมา แล้วล้างมือซ้าย
・เปลี่ยนมาจับกระบวยด้วยมือซ้าย แล้วล้างมือขวา
・แล้วเปลี่ยนกลับมาจับกระบวยด้วยมือขวา เทน้ำใส่อุ้มมือซ้ายแล้วนำมาบ้วนปาก
・เมื่อบ้วนปากเสร็จแล้ว ล้างมือซ้ายอีกครั้ง
・และนำกระบวยตั้งฉากขึ้นเพื่อให้น้ำที่เหลือในกระบวยไหลลงมาล้างด้ามกระบวย เสร็จแล้วนำไปวางคว่ำไว้ที่เดิม
※ห้ามนำกระบวยตักขึ้นน้ำบ้วนปากโดยตรง
หลังจากที่เราล้างมือบ้วนปากชำระล้างกายใจสะอาดเรียบร้อยแล้ว ก็ถึงขั้นตอนการเข้าไปไหว้สักการะด้านในแล้วค่ะ โดยวิธีการไหว้สักการะศาลเจ้าและวัดแตกต่างกันดังนี้
ศาลเจ้า
・โค้งคำนับ 1 ครั้ง แล้วลั่นระฆังหรือกระดิ่งที่ห้อยลงมาด้านหน้า
・จากนั้นโยนเหรียญใส่กล่องที่รับเงินทำบุญ แล้วโค้งคำนับ (ประมาณ 90 องศา) อีก 2 ครั้ง
・ตามด้วยปรบมืออีก 2 ครั้ง แล้วพนมมือค้างไว้อธิษฐานขอพรที่ต้องการ แล้วจึงค่อยเอามือลง
・สุดท้ายโค้งคำนับ (ประมาณ 90 องศา) อีก 1 ครั้ง
※จำง่ายๆคือ โค้งคำนับ 2 / ปรบมือ 2 / โค้งคำนับ 1
※ศาลเจ้า Izumo Taisha , ศาลเจ้า Usahachi-mangu โค้งคำนับ 2 / ปรบมือ 4 / โค้งคำนับ 1
วัด
・โค้งคำนับ 1 ครั้ง แล้วลั่นระฆังหรือกระดิ่งที่ห้อยลงมาด้านหน้า
・พนมมือไว้ช่วงบริเวณอก แล้วอธิษฐานขอพรที่ต้องการ แล้วจึงค่อยเอามือลง
・สุดท้ายโค้งคำนับอีก 1 ครั้ง
※ระมัดระวังอย่าเผลอปรบมือนะคะ
※ถ้าวัดไหนมีกระถางธูปตั้งอยู่ให้ไปจุดธูปก่อนแล้วค่อยไปทำการสักการะค่ะ